W związku z nowelizacją kodeksu pracy, jaka miała miejsce w kwietniu 2023 r. pracownikom przysługują dodatkowe 2 dni „pilnego zwolnienia w sprawach rodzinnych”. Nowelizacja ta stanowi efekt implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20.06.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE.

Urlop ten nie jest jednak jeszcze często wykorzystywany przez pracowników. Dlatego w niniejszym artykule chcielibyśmy wyjaśnić kilka najczęstszych wątpliwości, jakie pojawiają się w związku z wprowadzonym uprawnieniem.

Prawo do omawianego urlopu przysługuje z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Powyższe oznacza, że z takiego uprawnienia pracownik może skorzystać w przypadku wystąpienia zdarzenia, którego nie można było przewidzieć, ani też któremu nie można było zapobiec, a zdarzenie to wymaga obecności pracownika. Jako przykład możemy wskazać  tu nagły wypadek dziecka w szkole i związana z tym konieczność odebrania go wcześniej ze szkoły. Natomiast przesłanką udzielenia takiego urlopu nie będzie już zaplanowana wizyta u lekarza, czy też uczestnictwo w rozpoczęciu roku szkolnego. 

Podkreślenia wymaga przy tym fakt, że ustawodawca nie wskazuje dokładnie kręgu członków rodziny, w związku z czym możemy przyjąć, że urlop ten przysługiwać będzie w przypadku konieczności pomocy nie tylko najbliższym członkom rodziny (małżonkowi i dzieciom), ale też krewnym i powinowatym.

• Jaki jest wymiar tego urlopu?

Urlop z powodu działania siły wyższej przysługuje w wymiarze 2 dni lub 16 godzin. Niewykorzystane dni urlopu nie przechodzą na kolejny rok.

• Czy urlop ten jest płatny?

W przypadku skorzystania z urlopu z powodu działania siły wyższej pracownikowi przysługuje prawo do połowy wynagrodzenia. Wynagrodzenie obliczane jest jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

• Czy pracodawca może odmówić udzielenia zwolnienia?

W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu pracodawca jest zobowiązany udzielić takiego zwolnienia – oczywiście o ile zachodzą ku temu przesłanki (wystąpienie zdarzenia spowodowanego działaniem siły wyższej i niezbędna obecność pracownika). Pracodawca może zażądać od pracownika podania przyczyny uzasadniającej udzielenie mu takiego zwolnienia.

Urlop ten udzielany jest na wniosek pracownika. Wniosek powinien być złożony najpóźniej w dniu, w którym chcemy skorzystać z urlopu. Wniosek nie wymaga zachowania formy pisemnej.

• Urlop z powodu działania siły wyższej a urlop na żądanie

Uprawnienie urlopu z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiemjest uprawnieniem zbliżonym do urlopu na żądanie. Urlop na żądanie jest jednak urlopem pełnopłatnym, a wniosek o jego udzielenie nie wymaga żadnego uzasadnienia. Inny jest również cel urlopu na żądanie, ponieważ urlop ten ma głównie charakter urlopu wypoczynkowego, natomiast urlop z powodu działania siły wyższej ma na celu umożliwienie pracownikowi załatwienie potrzeby związanej z niespodziewaną chorobą lub wypadkiem członka rodziny. Ponadto urlop na żądanie jest wliczany w pulę dni urlopu wypoczynkowego, natomiast urlop z powodu działania siły wyższej jest dodatkowym urlopem (niezależnym od ilości dni urlopu wypoczynkowego).

Jeśli chcesz uzyskać poradę radcy prawnego w sprawie prawa pracy, skontaktuj się z nami mailowo lub telefonicznie. Zapraszamy!

Agnieszka Krzewicka
Radca Prawny